Tek amaçlı optimizasyon ile çok amaçlı optimizasyon arasındaki fark nedir?
Yukarıdaki soru “NSGA-II algoritması ile çok amaçlı bir optimizasyon problemi nasıl çözülür?” başlıklı yazının altına gelmiş. Yazıyı incelediğim zaman direk pat küt anlatmaya giriştiğimi gördüm. Bu soruya dilim döndüğünce aşağıda cevap vermeye çalıştım. Umarım faydalı olur.
Optimizasyon kelime anlamı olarak en uygun hale getirme demektir. Birçok alanda bu kelime önüne bazı kelimeler alarak farklı anlamlara gelmektedir.
Tek amaçlı optimizasyon matematiksel olarak formüle edilmiş bir problemde en uygun değeri bulmak için modelin hangi parametrelere sahip olacağının bulunması denilebilir. Örneğin bir tank tasarımı yapılıyor ve bu tank 4 farklı maddeden yapılıyor. Bu 4 farklı maddeninde farklı fiyatları var. Bu tankı en ucuz şekilde üretmek için hangi maddeden ne kadar kullanmalıyız? gibi bir problem sadece maliyete odaklandığından tek amaçlı bir optimizasyon problemidir.
Çok amaçlı optimizasyon problemleri ise adı üzerinde birden fazla amaca çözüm üretilmesi beklenen problemlerdir. Yukarıdaki tank tasarımı problemine devam edecek olursak, ilgili 4 farklı maddenin farklı dayanıklılık oranları olsun ve biz hem ucuz hem de dayanıklı bir tank yapmayı hedefleyelim. Malumdur ki daha dayanıklı malzemenin fiyatı daha yüksek olacaktır o yüzden daha dayanıklı bir tank istedikçe fiyat daha fazla artacaktır.
Hem dayanıklı hem de ucuz dediğimiz zaman bir çok amaçlı optimizasyon problemi ortaya koyarız ki burada tek bir çözüm olmaz.
Aşağıdaki grafiği inceleyelim:
Dayaklılık derecesi 1 olan bir ürün 60’a mal edilirken, 0.5 dayanıklı bir ürün 20’ye mal edilmektedir.
İlgili Pareto cephesi üzerindeki tüm çözümler alternatif çözümler olup çok amaçlı optimizasyon algoritmaları bunları bulmayı amaçlamaktadır. Algoritmaların bulduğu çözümlerin hangisinin faydalı olduğuna kullanıcı karar verir.
Algoritmalar arasındaki fark ise tek amaçlıları çözeceklerin amaç fonksiyonları tek bir amaca yoğunlaşır, çok amaçlılar ise birden çok amacı birlikte değerlendirir.
Beklediğimden fazla ilginiz için allah razı olsun.
anlattıklarınızı çok güzel anladım da;
ben çok boyutlu optimzasyonu bildigimiz PSO ile çözemiyor muyum?
neden literatürde “multi objective PSO” algoritması var?
Bildiğimiz PSO ile çözemiyoruz, o yüzden MOPSO var 🙂